CÂY DỪA CẠN

1. Tên gọi

Tên thường dùng:Cây Dừa cạncòn gọi là trường xuân, hoa hải đằng, bông dừa, dương giác, pervenche de Madagascar.

Tên khoa họcCatharanthus roseus (L.) G. Don; Vinca rosea L; Lochnera rosea Reich.

Họ khoa học: Thuộc họ Trúc đào Apocynaceae.

2. Mô tả

Hình ảnhCây Dừa cạn

Cách nhân biết ngoài tự nhiên và phân loại

Cây Dừa cạnlà cây thuốc nam quý. Cây nhỏ cao 0,4-0,8m, mang bộ rễ rất phát triển, thân gỗ sinh sống phía gốc, mềm sinh sống phần trên. Mọc thành bụi dày, mang cành đứng. Lá mọc đối, thuôn dài, đầu lá hơi nhọn, phía cuống hẹp nhọn, dài 3-8cm, rộng lớn 1-2,5cm. Hoa trắng hoặc hồng, mùi thơm, mọc riêng lẻ sinh sống những kẽ lá phía trên. Quả gồm 2 đại, dài 2-4cm, rộng lớn 2-3mm, mọc thẳng đứng, hơi ngả sang hai bên, trên vỏ mang vạch dọc, đầu quả hơi tù. Trong quả chứa 12-20 hạt nhỏ màu nâu nhạt, hình trứng, trên mặt hạt mang những hột nổi thành đường chạy dọc. Mùa hoa quả ngay như xung quanh năm.

Vùng trồng, cơ hội trồng

Dừa cạn thường mọc hoang dại và được trồng sinh sống nhiều nước nhiệt đới như Việt Nam, Ấn Ðộ, Indonesia, Philippine, châu Phi, châu Úc, Braxin… Tại châu Âu và châu Mỹ sinh sống những vùng nóng cũng trồng xung quanh năm, nhưng sinh sống những vùng lạnh cây được trồng theo mùa vì không chịu được lạnh. Dừa cạn được xem là đặc sản của vùng khu đất Madagascar với giá chỉ trị dược tính cao nhất thế giới.

Ở Việt Nam gặp nhiều nhất trên những tỉnh ngay biển, nhưng khắp nơi đều trồng được. Trước đây chỉ được trồng làm cảnh, ngay đây sẽ được trồng sở dĩ thu hoạch lấy cây, lá và rễ chế thuốc.

Tại Việt Nam, cây được trồng làm cảnh, hoặc làm thuốc trị cao huyết áp, tiểu đường, sốt rét, bệnh máu trắng, thông tiểu. Công ty Dược liệu Trung ương Việt Nam II cũng sẽ xuất khẩu cây này từ thập niên 1990. Thị trường dược phẩm Mỹ, Pháp, Nhật, Việt Nam… mang nhiều loại thuốc được bào chế từ dừa cạn như thuốc trị cao huyết áp, ung thư (máu, tinh hoàn, dạ con)…

Hoạt chất vào dừa cạn phụ thuộc vào nơi trồng và thu hái. Giống trồng sinh sống Việt Nam được đánh giá bán là thảo được tốt tương đương dừa cạn sinh sống Madagascar, chứa tầm 0,1-0,2% alkaloid toàn phần. Tỷ lệ alkaloid vào rễ (0,7-2,4%) cao rộng vào thân (0,46%) và lá (0,37-1,15%). Các nước Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc… cũng đang được ra sức bào chế thuốc từ loại cây này

Bộ phận sử dụng làm thuốc

Dùng toàn cây: lá, rễ, cây

3. Các thành phần hóa học

Hoạt chất của Dừa cạn là alkaloid mang nhân indol vào tất cả những bộ phận của cây, nhiều nhất vào lá và rễ. Dừa cạn Việt Nam mang tỷ lệ alkaloid toàn phần là 0,1-0,2%. Rễ chứa hoạt chất (0,7-2,4%) nhiều rộng vào thân (0,46%) và lá (0,37-1,15%). Các chất nhà yếu là: vinblastin, vincristin tetrahydroalstonin, prinin, vindolin, catharanthin, vindolinin, ajmalicin, vincosid (1 glucoalkaloid tiền thân sở dĩ sinh tổng hợp những alkaloid).

Từ dừa cạn, người ta còn chiết được những chất sau: acid pyrocatechic, sắc tố flavonoid (glucozid của quercetol và campferol) và anthocyanic từ thân và lá dừa cạn hoa đỏ. Ngoài ra từ lá chiết được acid ursoloc, từ rễ chiết được cholin.

4. Tác dụng dược lý

Từ năm 1952 y học sẽ phát hiện tại ra dược tính củaCây Dừa cạn

Thành phần vincristin mang tác dụng với bệnh nhân ung nhưng chúng lại là thành phần khiến hại mang lại thai nhi, ức chế hệ thần kinh. Chiết xuất dừa cạn giàu alkaloid (gồm những loại: vinblastin, vincristin, tetrahydroalstonin, pirinin, vindolin, catharanthin, vindolinin, ajmalicin….).

Trong đó thành phần vincristin, vinblastin khi tách chiết thành dạng thuốc tiêm tiếp tục mang tác dụng rộng lớn vào ức chế tế bào hoặc sự phân bào. Cho nên chúng hạn chế được việc hình thành bạch cầu thừa sinh sống bệnh nhân ung thư máu. Đặc biệt tới nay, y khoa vẫn không tìm ra phương pháp gì điều trị bệnh bạch cầu tốt hơn. Chiết xuất dừa cạn càng trở nên quý với bệnh nhân ung thư máu.

Thân và lá dừa cạn mang tính chất làm săn da, thanh lọc máu.

Tác dụng tẩy giun khá mạnh, tác dụng lợi tiểu của catharanthin, vindolinin và vindolidin, nhưng ajmalicin lại mang tác dụng ngược lại. Những thí nghiệm sử dụng trên người bệnh được bắt đầu vào những năm 1960 sinh sống Mỹ, Pháp và một số nước khác. Tuy nhiên còn rất nhiều ý kiến khác nhau.

Mặc dù vậy, vì hiện nay nay không mang loại thuốc nào khác tốt hơn, nên nhu cầu về dừa cạn vẫn cứ tăng lên. Cũng vì mục đích sử dụng chữa những khối u nên khi mua dừa cạn, người ta đặc biệt chú ý tới hàm lượng ancaloit toàn phần, và vào số ancaloit toàn phần ấy mang bao nhiêu hàm lượng vincaleu-coblastin.

5. Tính vị quy kinh

Dừa cạn mang tính mang tính mát, vị đắng, tác dụng hoạt huyết, tiêu thũng, trị viêm, hạ huyết áp

6. Công dụng – nhà trị

Phòng và hỗ trợ điều trị bệnh Ung thư, u bướu

Hỗ trỗ điều trị bệnh tiểu đường, đường huyết cao

Rất tốt mang lại người mắc huyết áp cao

An thần, điều trị bệnh mất ngủ

Tác dụng tốt đối với bệnh nhân bị bệnh bạch cầu (Bệnh máu trắng)

7. Liều sử dụng – kiêng kỵ

Liều sử dụng

Thân và lá phơi khô 8 – 20g (dạng thuốc sắc, cao lỏng hoặc viên nén từ cao khô). Nước ta sẽ chiết được vinblastin từ lá dừa cạn và sử dụng dưới dạng thuốc tiêm sở dĩ chữa bệnh bạch cầu lymphô cấp cho

Kiêng kị

Thuốc mang thể tạo độc mang lại thai, nên tránh sử dụng mang lại thai phụ và người đang được nuôi con bằng sữa mẹ. Người huyết áp thấp không nên dùng. Sử dụng liều cao và kéo dài mang thể khiến mù, tử vong

Lưu ý khi sử dụng

Tương tự những loại thuốc kháng ung thư khác, những chế phẩm alkaloid của dừa cạn cũng tạo một số phản ứng bất lợi như: buồn nôn, nôn, nhức đầu, tiêu chảy, táo bón, tắc ruột, liệt, chán ăn, viêm miệng, rụng tóc, giảm bạch cầu, viêm thần kinh..

– Khi sử dụng dừa cạn làm thuốc nên lựa chọn loại hoa trắng vì hoạt chất của chúng cao rộng cây hoa đỏ, hồng.

– Bạn mang thể lấy toàn thân cây phơi khô, nấu nước hoặc hãm thành trà sở dĩ trị cao huyết áp. Tuy nhiên không nên sử dụng quá 50g từng ngày.

Mặc dù vào dừa cạn mang hoạt chất chống ung thư, tuy nhiên không phải cứ sử dụng trà dừa cạn thì chữa được ung thư. Bởi một liều tiêm vincristin, vinblastin mang hàm lượng rất cao. Việc sử dụng những thành phần này cũng dễ bị ngộ độc nên cần mang sự phía dẫn của bác sỹ điều trị.

8. Ứng dụng lâm sàng

8.1 Dùng đến bệnh nhân ung thư

Dừa cạn 15g, cây xạ đen 30g. Các vị thuốc đen rửa sạch, sắc với 1 lít nước, sắc cạn còn 700ml chia 3 lần uống sau bữa ăn 30 phút.

8.2 Trị bệnh bạch cầu lymphô cấp cho

Dùng 15g dừa cạn sắc nước uống. Ta sẽ chiết được vinblastin từ lá Dừa cạn và dưới dạng thuốc tiêm vinblastin sulfat sở dĩ chữa bệnh này. 2. Trị huyết áp cao: Dùng Dừa cạn 12g, Hy thiêm 9g, Thảo quyết minh 6g và Bạch cúc 6g, sắc uống.

8.3 Hỗ trợ điều trị tăng huyết áp

Dừa cạn 160g, lá đinh lăng 180g, hoa hòe 150g, cỏ xước 160g, đỗ trọng 120g, chi tử 100g, cam thảo khu đất 140g. Các vị sao giòn, tán vụn trộn đều (bảo quản vào hộp kín tránh ẩm).

Ngày sử dụng 40g. Hãm với 1 lít nước sôi, sau 10 phút mang thể sử dụng được. Dùng uống thay cho nước vào ngày.

8.4 Trị bỏng nhẹ

Dùng lá giã nát đắp lên những vết bỏng (chú ý: chỉ đắp vào trường hợp không chợt da, bỏng nhẹ) mang tác dụng làm mát chỗ bỏng, giảm đau, chống bội nhiễm. Đắp 2 – 3 ngày.

8.5 Trị bế kinh (đau bụng, mặt đỏ, bụng dưới căng đầy, tính tình cáu gắt)

Dừa cạn (phơi khô) 16g, nga truật 12g, hồng hoa 10g, tô mộc 20g, chỉ xác 8g, trạch lan 16g, huyết đằng 16g, hương phụ 12g. Sắc với 500ml nước, còn 300ml chia 2 lần uống vào ngày.

8.6 Trị Lỵ trực khuẩn

Dừa cạn (sao vàng hạ thổ) 20g, cỏ sữa 20g, cỏ mực 20g, chi tử 10g, lá khổ sâm 20g, hoàng liên 10g, rau má 20g, đinh lăng 20g. Sắc với 600ml nước còn 300ml chia 3 lần uống vào ngày. Uống 5 ngày.

8.7 Chứng tiêu khát (khát nhiều, uống nhiều, tiểu nhiều)

Dừa cạn 16g, cát căn 20g, thạch hộc 12g, hoài sơn 16g, sơn thù 12g, đan bì 10g, khiếm thực 12g, khởi tử 12g, ngũ vị 10g. Sắc với 600ml nước, còn 300ml, chia 2 lần uống vào ngày. Uống 7 ngày.

Dừa cạn 10g, cây dây thìa canh 20g, nước 1 lít. Các vị thuốc đem rửa sạch, sắc cạn nước còn 3 bát chia 3 lần uống vào ngày (Uống sau bữa ăn 15-20 phút).

8.8 Trị mất ngủ

Lấy 20g thân lá dừa cạn khô sao vàng, 12g lá vông nem, 12g hạt muồng sao đen, sắc uống trước khi đi ngủ.

8.9 Trị rong kinh

Lấy từ 20 – 30g dừa cạn sao vàng (toàn cây mang cả hoa và rễ), sắc lấy nước, uống liên tục từ 3 – 5 ngày.