Lo ngại trước việc biến dị giữa truyền thống cuội nguồn và tân tiến

Cùng với véc tơ vận tốc tức thời đô thị hóa, điều kiện kinh tế tài chính-xã hội thay đổi, ở nhiều nơi, đồng bào dân tộc thiểu số có Xu thế “thoát ly” nhà ở truyền thống lịch sử khiến cho nguy cơ tiềm ẩn mai một gamer dạng sắc ngày càng hiện hữu. Đây là nỗi lo không những có của những cấp lãnh đạo địa phương mà cũng là nỗi trăn trở của những nhà quy hoạch, kiến trúc sư (KTS) trong nhiều năm qua.

Các xã Y Tý, Trịnh Tường... của thị xã Bát Xát sẽ là vấn đề đến lựa chọn thú vị của khác quốc tế trong và ngoài nước lúc đến với Lào Cai. Đến đây, khác quốc tế được tò mò những nét rất dị trong văn hóa truyền thống truyền thống lâu đời của đồng bào Hà Nhì, nhất là những ngôi nhà trình tường-người nghịch dạng sắc riêng của đồng bào nơi đây. Nhưng hiện thực, tại những người nghịch dạng của người Hà Nhì, không khó để nhận thấy những ngôi nhà xây với gạch, ngói và xi măng đang dần thay thế những ngôi nhà trình tường. Bởi làm một ngôi nhà trình tường mất quá nhiều thời hạn, sức lực với kinh phí không rẻ, từ 300 đến 400 triệu VNDồng. Vì vậy, chính quyền địa phương và những ban, ngành vẫn gặp nhiều khó khăn trong công tác quản trị, triết lý cho bà con giữ kiến trúc nhà truyền thống lâu đời.

Bản phượt mạng xã hội Sà Rèn, thị xã Nghĩa Lộ (Yên Bái) vẫn giữ kiến trúc nhà truyền thống lịch sử của người Thái thu hút khách phượt. Hình ảnh: PHƯƠNG LAN

KTS Hoàng Thúc Hào, Phó chủ tịch Hội KTS Việt Nam nhìn nhận: Thực tế, một số trong mỗi điểm du ngoạn nổi tiếng về phong cảnh thơ mộng và kiến trúc đẹp ở Việt Nam đang trong tình trạng chuyển đổi uy thế. Đà Lạt (Lâm Đồng) hay Sa Pa (Lào Cai)... giờ đã biết thành bê tông hóa hơn 80%. Đó đó là sự việc phá hủy nhân danh nhữngh tân và phát triển; là sự việc nhữngh tân và phát triển chỉ nhìn vào lợi ích trước mắt mà bỏ qua lợi ích lâu dài, lợi ích của toàn thể thị trường. Sửa chữa những sai trái này mất nhiều thời hạn, sức lực và thậm chí không thể khôi phục những giá trị từng có.

“Nhìn lại sự nhữngh tân và phát triển của kiến trúc hơn 20 năm qua, giậtn giản nhận thấy yếu tố người đùa dạng sắc-vốn được tích lũy bao năm, từng có vị trí và thành tựu đáng kể, chưa được phát huy trong xã hội tân tiến, thậm chí nảy sinh đứt gãy, đổi khác giữa truyền thống lịch sử và tân tiến”, KTS Hoàng Thúc Hào mô tả.

Cần có cái nhìn thấu đáo, nhân văn

Ngày 7-2-2023, Thủ tướng Chính phủ xuất bản Chỉ thị số 4/CT-TTg "Về việc lý thuyết cải tiến và phát triển quy hoạch kiến trúc nông thôn Việt Nam, tạo version sắc và giữ gìn kiến trúc truyền thống cuội nguồn" đã nêu: “Quá trình đô thị hóa với véc tơ vận tốc tức thời nhanh khô, tác động không nhỏ đến những vùng ven đô, vùng nông thôn, dẫn đến sự thay đổi về mặt xã hội, văn hóa truyền thống, lối sống với nông thôn nhanh khô chóng tác động đến những vấn đề xây dựng. Nhiều khu cận những đô thị cải tiến và phát triển một nhữngh tự phát. Khu vực nông thôn, kiến trúc ngày càng mất version sắc truyền thống cuội nguồn, pha tạp, không phù tương thích với phong cảnh tự nhiên, cấu trúc làng, xã và yêu cầu phòng, chống thiên tai, những giá trị kiến trúc truyền thống cuội nguồn chưa được chú trọng kế thừa và cải tiến và phát triển”. Bởi vậy, Chỉ thị số 4/CT-TTg đã mang ra những nhiệm vụ để “xây dựng nền kiến trúc Việt Nam tiến bộ, đậm đà version sắc văn hóa truyền thống dân tộc, kế thừa và phát huy giá trị di sản kiến trúc truyền thống cuội nguồn, phù tương thích với điều kiện tự nhiên, điều kiện tài chính-xã hội, yêu cầu quốc phòng, bình an và hội nhập quốc tế”.

Trong khuôn khổ Festival KTS trẻ toàn quốc lần thứ IX năm 2023 tung ra tại Yên Bái vào cuối tuần qua, Hội KTS Việt Nam đã tổ chức Hội thảo “Sáng tạo kiến trúc-truyền bá và hội nhập” thu hút sự tham gia của khá đông nhà quy hoạch, KTS bàn về vấn đề giữ văn hóa truyền thống version địa, version sắc văn hóa truyền thống của xã hội dân tộc thiểu số trong mỗi công trình kiến trúc mới, nhất là những công trình kiến trúc thu hút du ngoạn.

Là một tỉnh vùng cao đang tăng mạnh trở thành tân tiến phượt thị trường, phượt văn hóa truyền thống những dân tộc, Yên Bái được Reviews là địa phương đã sớm quyên tâm vấn đề quy hoạch kiến trúc, trong đó chú trọng bảo tồn những nét văn hóa truyền thống và kiến trúc đặc trưng của đồng bào những dân tộc của tỉnh. Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái Trần Huy Tuấn cho thấy, việc tạo dựng những nét riêng không liên quan gì đến nhau trong số đồ án quy hoạch, trong từng công trình kiến trúc có gamer dạng sắc vùng, miền trong thời đoạn hiện thực là 1 trong mỗi việc làm quan trọng, thêm phần vừa bảo tồn những giá trị lịch sử vẻ vang, văn hóa truyền thống, dân tộc vừa tạo ra những thành phầm quy hoạch, kiến trúc có sức truyền tay. Thời gian qua, công tác quản trị kiến trúc, quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị, quy hoạch khu hiệu suất cao đã được những cấp chính quyền địa phương, những sở, ban, ngành tỉnh Yên Bái quyên tâm sát sao; kiến trúc, quy hoạch ngày càng được nâng cao siêu về quy mô, unique, có trọng tâm, có chiều sâu, nhất là tại những địa phương trong tỉnh có nhiều dân tộc sinh sống như: Thị xã Nghĩa Lộ, những thị trấn: Văn Chấn, Mù Cang Chround, Trạm Tấu... Các quy hoạch, phát minh khu phượt-nghỉ ngơi dưỡng đã có những lý thuyết nhất định mang ý nghĩa chất đặc trưng về gamer dạng sắc, văn hóa truyền thống vùng, miền.

KTS Hoàng Thúc Hào cho rằng, kiến trúc không những là giậtn thuần là gạch, cát, đá, bê tông mà còn phván thể hiện tính nhân văn, có trách nát nhiệm xã hội, là nghệ thuật xã hội đem lại hạnh phúc cho con người, quyên tâm đến lợi ích thị trường, có tính Viral ra thị trường, tính thiết thực và kiên cố. Đặc biệt là ở những vùng, miền có đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống với những nét văn hóa truyền thống người đùa dạng địa rực rỡ, đừng để đồng bào “thoát ly” người đùa dạng sắc của dân tộc mình; khích lệ, hỗ trợ họ sống, gìn giữ chính ngôi nhà truyền thống lâu đời của tớ.

Để giữ gìn và phát huy game thủ dạng sắc văn hóa truyền thống dân tộc trong kiến trúc Việt Nam rất quan trọng sự quyên tâm vào cuộc của cả khối VPS chính trị từ Trung ương đến địa phương, những nhà quản trị, những KTS và những người thực hành xây dựng. Cần có cái nhìn thấu đáo, nhân văn để những công trình kiến trúc ấy thực sự vì thị trường, hướng tới thị trường.