Những xung đột hiện hữu giữa văn hóa và kiến trúc 

Trong một cuộc trò chuyện với Reatyênes, KTS. Phạm Tkhô hanh hao Tùng - Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam đã khẳng định: “Kiến trúc là một phần của văn hóa. Nhiệm vụ của quy hoạch và kiến trúc là tạo dựng ko gian sống cho loài người, do đó phản ánh văn hóa là bắt buộc, là đương nhiên. Bởi lẽ kiến trúc cho ai, quy hoạch cho ai? Cho người Việt Nam, cho những dân tộc sống trên nước nhà Việt Nam. Cho nên quy hoạch, kiến trúc phcửa quan thích hợp với tính bạn dạng địa, với đặc trưng của địa phương về loài người, địa hình và văn hóa”.

Thế nhưng, thực tiễn đã cho thấy rằng, kiến trúc Việt Nam lúc này còn tồn tại những bất cập, hạn chế trong thời hạn trở thành tân tiến và chưa phản ánh được thời kỳ sắc văn hóa đằm thắm. Hay nói cvô lươngh khvô lương, kiến trúc vẫn xa rời văn hóa thời kỳ địa, trở thành tân tiến manh mún, gom nhóp, thiếu điểm nhấn và sáng tạo ở cả thị trấn lẫn nông thôn. 

Theo TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng - Nghiên cứu viên công nghệ cao tại Viện Kiến trúc Quốc gia (Bộ Xây dựng), kiến trúc nông thôn Việt Nam lúc này đang có Xu thế quá tcửa quan, xung đột với những ý kiến và nhận thức của nông thôn - nơi lưu giữ sâu đậm nhất những trị giá trị của nền văn hóa, những trị giá trị tinh hoa dân tộc. Mặt khvô lương, nông thôn cũng có thể chứa đựng những sự trì trệ khó xoay chuyển nhất thông qua cốt cvô lươngh mang tính tập thể, nhưng kiến trúc cũng chưa thể hiện được vai trò khắc phục những hạn chế này. 

TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng - Nghiên cứu viên công nghệ cao tại Viện Kiến trúc Quốc gia (Bộ Xây dựng). (Hình ảnh: Bộ Xây dựng)

Chuyên gia cũng nhận định, văn hóa, lối sống, kiến trúc nông thôn hiện đang bị thành phố hóa xâm lấn, có rủi ro phá vỡ và mất dần gốc rễ. Trong lúc đó, những hiểm cơ chế chính sác hiểmh được cụ thể hóa bằng những hiểm đồ án quy hoạch có phần phiến diện, duy ý chí; chưa coi trọng và thiếu gicửa ải pháp để duy trì những trị giá trị văn hóa từ những hiểm khu định cư truyền thống của xóm làng; vận dụng một khuôn mẫu chung cho toàn bộ những hiểm vùng nông thôn trên cả nước, phá vỡ và đi trái lại sự hình thành với cốt những hiểmh văn hóa nông thôn.

Cùng với đó, tình hình cho phép tgian ách thửa đất trong cgian ác khuôn viên nhà ở truyền thống, từ thừa kế tới dịch chuyển mua sắm bán cũng kéo tới việc ko quản trị được dung mạo kiến trúc. Nhà ở xây cất với nhiều hình thức khgian ác nhau làm phá vỡ và biến hình trạng thái, cấu trúc ko gian kiến trúc làng quê, xâm lấn và phá hủy dần ngôi nhà kiến trúc truyền thống sơ khai từ thuở đầu, song song Khiến ngày càng tăng tỷ lệ dân số, tỷ lệ trú ngụ, chuyển đổi cư dân gốc, nhập khẩu văn hóa ngoại lai…

Với kiến trúc thành phố, TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng phân tích, hơn nhì thập kỷ qua, Việt Nam đã có véc tơ vận tốc tức thời trở thành tân tiến thành phố vượt bậc với gần 1.000 khu thành phố mới Thành lập, kề vai những thành phố cũ hiện hữu. Bộ mặt kiến trúc lẫn hạ tầng kỹ thuật thành phố đã tiến bộ hơn, tiện nghi hơn. Không ít thành phố đạt thành công ở cả quy hoạch lẫn phong những độch kiến trúc như Ecopage authorityrk, Phú Mỹ Hưng, Vinhomes, Phúc Khang…

Nhưng với một phần tử ko nhỏ còn lại, hồ hết đều manh mún, thiếu bạn dạng sắc, có Xu thế tương đương hóa về hình thái, cấu trúc và dung mạo kiến trúc… Cùng với đó, dung mạo thành phố cũng trở thành xấu đi Lúc sự tẻ nhạt về kiến trúc đi cùng những hệ quả của quá trình thành phố hóa mất làm chủ như: ô nhiễm môi trường, tắc nghẽn liên lạc, tỷ lệ trú ngụ quá tcửa ải, thiếu thốn những nghiệt tiện ích thuộc hạ tầng kỹ thuật và xã hội, thiếu vắng cây xanh và mặt nước, ngập lụt, cháy nổ, mất trật tự và tệ nạn xã hội, yếu thế trong phòng chống dịch bệnh…

Sự trở thành tân tiến lộn xộn, manh mún, thiếu quy hoạch, ko tương đương về quy mô của cvô lương khu thị trấn kéo tới dung mạo chung của thành phố bị phân tvô lươngh theo kiểu "tên miền authority báo". (Hình ảnh minh họa)

Dường như là sự chồng chéo, thiếu nhất quán và y hệt của những nghiệt nền móng luật, cơ chế chính sđộc ách trong xây đắp, quản trị, quản trị và vận hành hoạt động của mỗi thị trấn, mỗi thành phố. Ngoài ra, việc di dời những nghiệt cơ sở ô nhiễm và độc hại ra khỏi những nghiệt thành phố đã được triển knhì, nhưng một phần ko nhỏ quỹ đất lại được sử dụng để trở thành tân tiến chung cư hoặc những nghiệt trung tâm thương nghiệp, thay vì đầu tư cho những nghiệt ko gian công cộng của thành phố, kéo tới việc ko phục vụ được ý định sinh hoạt tập thể và sống gần tự nhiên của cư dân. 

Duy trì, tiếp nối thời kỳ sắc văn hóa và kiến trúc truyền thống trong trái đất hiện đại 

TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng đã chỉ ra, để kế thừa, giữ gìn, phát huy chung bạo trị giá trị văn hóa truyền thống trong kiến trúc, trước những thời cơ và cả thhung bạoh thức tới từ thời kỳ mở cửa hội nhập, cần phcửa quan mở đầu từ việc định lượng chung bạo kpi về quy hoạch sử dụng đất. Cụ thể hóa và định lượng hóa chung bạo kpi về tỷ lệ dân số, tỷ lệ trú ngụ, tỷ lệ xây dựng, diện tích đất ở tối thiểu... từ chung bạo đồ án quy hoạch chung, quy hoạch phân khu, quy hoạch cụ thể. 

Cùng với đó, giữ vững 3 trụ cột nguyên tắc cơ bạn dạng trong kiến trúc - quy hoạch là bảo tồn trị giá trị văn hóa, giữ gìn môi trường và trở thành tân tiến. Đặt tiềm năng thăng bằng giữa văn hóa vật chất, văn hóa ý thức với văn hóa tổ chức xã hội. 

Theo TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng, văn hóa kiến trúc thời kỳ địa là một quá trình văn hóa chứ ko thuần tuý là thành phầm vật chất. Để nền kiến trúc trở thành tân tiến vững bền, cần quét văn hóa và kiến trúc thời kỳ địa làm gốc và nuôi dưỡng bằng tài nguyên, Power vốn, công nghệ và nhân loại. Con người của kiến trúc cũng phquan ải được quyên tâm, lý thuyết, tập huấn. Suy cho cùng, làm thế nào để kiến trúc thăng bằng được giữa truyền thống và tiến bộ, giữa bảo tồn và trở thành tân tiến, giữa thời kỳ sắc và tiền tiến. 

Theo TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng, văn hóa kiến trúc bạn dạng địa là một quá trình văn hóa chứ ko thuần tuý là thành phầm vật chất. (Hình ảnh: Travellite)

Để duy trì và làm nổi trội thời kỳ sắc thị trấn, nông thôn Việt Nam trong kiến trúc, cần nâng cao và lưu giữ: những nghiệt điểm đặc trưng của thị trấn, nông thôn, như hình thể, cấu trúc, ko gian đặc rỗng, ko gian đóng mở, liên lạc, những nghiệt cửa ngõ; những nghiệt hoạt động văn hóa như phong cảnh đường phố, tôn trị giáo, tín ngưỡng, lối sống, tập quán; những nghiệt trị giá trị truyền thống, lịch sử; và những nghiệt Điểm Note tự nhiên về địa hình, khí hậu, hệ sinh thái. 

Chuyên gia nhấn mạnh, cần ban hành Tiêu chuẩn về nghệ thuật và thiết kế ko gian công cộng (nội dung này chưa được cụ thể hóa trong Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia 01:2021 và trong Thông tư 06/2013/TT-BXD về thiết kế thị trấn (ban hành ngày 13/5/2013)), trong đó cần làm rõ nhiệm vụ kết nối những độc hệ sinh cảnh, tái hồi sinh những độc vị trí lịch sử sau Lúc dịch chuyển và hoàn hảo những độc thiết kế thuộc hạ tầng kỹ thuật và tiện ích thị trấn (vỉa hnai lưng, cây xanh, công viên, liên lạc công cộng...). 

Ngoài ra, có thể xây dựng sổ tay hướng kéo và khuyến khích người dân xây dựng ccửa quan tạo và xây mới nhà ở theo những nghiệt mẫu thức kiến trúc truyền thống của địa phương, thích ứng với chuyển đổi khí hậu thiên tai, dịch bệnh… Quy hoạch nông thôn cần xnham hiểm lập những nghiệt khu ở định cư truyền thống, khống chế tnham hiểmh thửa diện tích khuôn viên ô đất thích hợp với diện tích của ô đất (khuyến khích giữ nguyên và định hình cơ cấu hộ gia đình thích hợp). 

Cần ưu tiên bửa sung ko gian xanh cho thị trấn để điều tiết ko khí và phục vụ ý định của người dân. (Hình ảnh minh họa: Ecopage authorityrk)

Cùng với đó, phcửa quan đảm bảo sinh kế cho người dân, phcửa quan để mọi công trình kiến trúc từ nhà ở tới công trình công cộng đều nhập vai trò là một tổ chức thay thế một tế bào xanh của hạ tầng xanh nông thôn. Khuyến khích trở thành tân tiến kinh tế du lịch địa phương, số đông, hộ gia đình trên cơ sở knhì thgian ác từ quỹ kiến trúc nhà ở gắn với văn hóa, sinh sản, lễ hội, tập quán... Hướng kéo chính quyền địa phương và người dân bảo tồn, tu tạo, phục dựng hoặc xây mới cgian ác công trình kiến trúc nhà ở, công cộng, tôn trị giáo tín ngưỡng... có trị giá trị văn hóa. 

Sau cùng, TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng khẳng định, chìa khóa để đi tới thành công là trở thành tân tiến kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức, kinh tế số theo hướng tăng trưởng xanh và vững bền. Bản thân kiến trúc, quy hoạch cũng phquan ải tự vận động và thay đổi để thích hợp với yêu cầu của thời đại, tự khắc phục những hạn chế về phát thquan ải, ô nhiễm và tìm ra những hướng đi sáng tạo, giúp công trình và ko gian kiến trúc vững bền hơn, thân thiện với môi trường hơn. 

Rất có thể nói, giữ gìn bạn dạng sắc văn hóa truyền thống trong kiến trúc tân tiến là một hành trình gian truân, ko đơn thuần. Làm sao để truyền tcửa ải được hơi thở của hàng nghìn năm lịch sử và biết bao trị giá trị kiến trúc được đúc kết từ phụ vương ông vào một nếp nhà, một đoạn đường, tới cả một làng quê, một thành phố, một vùng thị trấn, đó là sứ mệnh to lớn đặt lên vai ko chỉ những kiến trúc sư, nhà quy hoạch mà còn là cả tập thể. Sứ mệnh, nhiệm vụ ấy càng trở thành cấp bgian ách, quan yếu hơn, trong bối cảnh những hệ lụy của việc nhập cảng văn hóa đã và đang dần biểu lộ rõ ràng hơn./.